5651 Sayılı Yasa ve Şirketlerin Yükümlülükleri

5651 Sayılı Yasa Nedir? Yaptırımları Nelerdir?

Her işletme bu kanunun belirttiği şekilde internet kayıtlarını tutmak zorundadır.

5651 sayılı "İnternet Ortamında Yapılan Yayınların Düzenlenmesi Ve Bu Yayınlar Yoluyla İşlenen Suçlarla Mücadele Edilmesi Hakkında Kanun" 23 Mayıs 2007 tarihinde 26530 sayılı Resmi Gazetede yayımlanarak yürürlüğe girmiştir. 5651 Sayılı Kanun internet ortamında yapılan yayınların sistematik bir düzen ve kontrol altına alınması ve aynı zamanda yapılan bu yayınlar yoluyla işlenen suçlar ile mücadele edilmesi hakkındaki kanundur.

Her işletme 5651 Sayılı Yasaya Uygun Log Tutmak Zorundadır. Kanun hakkındaki tüm detaylar aşağıdaki yazımızda belirtilmiştir.

Bu kanunun yürürlüğe girdiği tarihten itibaren kablolu ya da kablosuz bağlantı ile kurum bünyesindeki internet hizmetini toplu olarak müşterilerinin ya da çalışanlarının kullanımına açan kurumların, yasal olarak yerine getirmekle yükümlü olduğu şartlar bulunmaktadır. Bu kanunun yönergelerine uymakla zorunlu olan kurumlar; oteller, alışveriş merkezleri, üniversiteler, kafeler, internet kafeler, KOBİ'ler, fabrikalar gibi interneti toplu kullanıma açan kurumlardır. Kanun kapsamına, işletmelerin müşterilerine sunduğu ücretsiz internet hizmeti ve firmaların çalışanlarına şirket içerisinde sundukları internet hizmeti de girmektedir. Günlük yaşamımızda sıkça uğradığımız kafelerde, yemek yediğimiz restoranlarda ya da çalıştığımız kurum içerisinde kullandığımız internet hizmeti, kanun kapsamında yer alıyor. İşletmeler ve kurumlar tarafından verilen bu tür internet hizmetinin kablosuz bağlantı noktaları büyük çoğunlukla şifreli olmaktadır. Şifresiz olarak sunulan bu tür hizmetler kesinlikle güvenli olmamakla birlikte kullanımı sonucunda kullanıcının özel bilgilerinin çalınması ya da virüs ve benzeri zararlı yazılımların bulaştırılması olarak soruna yol açabilir. Bu yüzden şifresiz bağlantılara kesinlikle güvenilmemelidir.

5651 Sayılı Kanun'a tam uygun olarak hareket edebilmek için en güvenli yöntem ağa bağlanacak kullanıcının cep telefonuna bir şifre gönderilerek gönderilen numaranın kayıt altına alınmasıdır. Bu sayede hat sahibinin TC Kimlik Numarasına da gerekli durumlarda ulaşılabilir ve yasal takip yapılabilir. İşletmelerde bu şekilde SMS doğrulaması olmadığında ya da kullanıcıların kişisel bilgileri kayıt altına alınmadığında ağı kullanarak işlenecek suçlardan hizmeti sunan işletme ya da kurum sorumlu tutulacaktır. Bu yüzden işletmelerin bu tür bağlantıları şifre altına almaları ve kullanıcıların bilgilerini de kayıt altına almaları olası suç işleme durumunda şirketi ilave yükümlülükten kurtaracaktır. Suçun işlendiği tarih ve zamandaki bağlantı kimin tarafından yapılmış ve ne kadar süre ile yapılmış kaydını sunduğunda sorumlu tutulan ya da suçlu olarak görülen taraf olmayacaktır. Aksi taktirde işlenen suç kurumun ve işletmenin sorumluluğunda olacak ve sonuçlarına da katlanmak zorunda olacaktır. Örnek vermek gerekirse ağa bağlanan bir kullanıcı terör içerikli paylaşımlar ya da örgütlenme yazışmaları yaparsa bu bir suç teşkil eder. Bu suçun araştırılması sırasında işletme tarafından ilgili kayıtlar talep edildiğinde kaydı sunamaz ise söz konusu suçtan hizmeti sunan ilgili işletme ve ya kurum sorumlu tutulabilir. Bu yüzden ağa erişim konusunda çok dikkatli olunmalı ve yasaların gerekliliklerini tam olarak yerine getirmeye azami özen gösterilmelidir.

5651 Sayılı Kanun gerekliliklerine uygun kayıt tutmanın ve güvenli bir ağa sahip olmanın en kolay, en güvenilir ve işletme için en masrafsız olanı Firewall cihazı kullanmaktır. 5651 Sayılı Yasa gerekliliklerine uygun, istediğiniz şekilde ağlarınızı ayarlayıp kullanıcıları zaman damgasıyla birlikte takibinin kolayca yapılabildiği Firewall cihazları vardır. Bu cihazlar sayesinde ilgili ayarlar çok kolaylıkla yapılabilir ve istenildiğinde kayıtlara ulaşmak çok kolaydır. Firewall cihazının yanı sıra cihaza ait yazılımın da gerekliliklere uygun, kolay bir kullanım ara yüzü bulunan, anlık raporlama desteği veren, ayrı bağlantı noktalarının oluşturulmasına imkan sağlayan bir özelliğe sahip olması önemlidir. Bu yüzden Firewall cihazı alırken yasaya tam uyumluluğa sahip olup olmadığına, kullanıcı ara yüzüne, raporlama ve çoklu ağ oluşturabilme seçeneklerine özellikle dikkat edilmelidir. 5651 Sayılı Kanun kapsamında bulunan internet sağlayıcıların yükümlülükleri şunlar;

İnternet sağlayıcı kurum ve kuruluşlar kendi ağları içerisinde dağıtılan IP adres bilgilerini, kullanıma başlama ve bitiş saatlerini ve kullanılan IP adreslerine bağlanan bilgisayarların MAC adreslerini elektronik ortamda kayıt altına almak zorunda.
Bu kayıtların doğruluğunu ve bütünlüğünü teyit etmek, elde edilen verileri dosyanın oluşturulduğu zaman bilgisi ile (HASH) günlük olarak kayıt altına almak ve geçmişe dönük 1 yıl süre içinde oluşturulan bütün dosyaları saklamak da kanunun yükümlülükleri arasında. Ayrıca oluşturulan bu dosyaların gizliliğini temin etmek de internet sağlayıcıların yasal görevi.

5651 Sayılı Kanunun Yönetmeliği

5651 Sayılı Kanun'un Bilgi Teknolojileri ve İletişim Kurumu tarafından yayınlanmış ve zaman içerisinde yenilenerek güncellenen yönetmelikleri bulunmaktadır. Bu yönetmelikler ile ilgili kanunun amacı, kapsamı, yükümlü olan sağlayıcılar, denetleme usül ve esasları, idari yaptırımlar ve uygulamaya ilişkin işlemler gibi birçok başlık altında açıklamalar yapılmıştır.,

5651 Sayılı Kanunun Genel Gerekçesi

5651 Sayılı Kanun, dünyada ve ülkemizde büyük bir hızla yayılan interneti kullanan elektronik iletişim araçlarının sağladığı imkanların suistimal edilmesiyle işlenen suçlarla mücadele etmeyi amaçlamaktadır. Elektronik ortamda işlenen suçların hızlı artışı, işlenmesi kolay bu suçların ortaya çıkarılmasındaki zorluklar, toplumsal açıdan doğabilecek zararların telafisinin mümkün olmaması bu konuda etkin ve doğru mücadele edebilecek kurumsal bir yapının, yasal bir düzenleme ile acilen oluşturulmasını zorunlu kılmıştır. 5651 Sayılı Kanun, Anayasa'nın "Ailenin Korunması" ve "Gençliğin Korunması" başlıklı maddeleri uyarınca; başta aileleri, gençleri ve çocukları uyuşturucu ve uyarıcı madde alışkanlığı, intihara yönlendirme, cinsel istismar, kumar ve benzeri kötü alışkanlıkları teşvik eden yayınların içeriklerinden korumak için önleyici tedbirlerin alınmasını amaçlamaktadır.

5651 İnternet Kanunu Maddeleri

5651 Sayılı Kanun'un orijinal maddeleri ve sonradan yönetmeliklerle gelen ek maddelerle internet aktörlerinin tanımı ilk defa yapılmış, bu aktörlerin hak ve yükümlülükleri belirlenmiştir. İnternet erişiminin engellenmesine dair usül ve esaslar bu kanun ile düzenlenmiştir. Kanun, özel hayatın gizliliği konusunda da düzenlemeler getirmiş, internet üzerinden yayılan bir içerik nedeniyle haklarının ihlal edildiğini iddia eden kişiler, içeriğin yayından kaldırılmasını talep edebilir ve cevap hakkı kullanabilir hale gelmiştir. 5651 Sayılı Kanun'da belirtilen katalog suçlara ilişkin şikayetlerin iletilebileceği internet bilgi ihbar merkezi (ihbarweb.org.tr) kurulmuştur. 5651 Sayılı Kanun gereğince gençler ve çocuklar için zararlı olan ve suç teşkil eden içeriklerle mücadele kapsamında loglama ve filtreleme usulü ön görülmüştür.

5651 ‌Loglama Kanunu

5651 Sayılı Kanun'un asıl amacı kurumlar tarafından sunulan internet hizmetinin kimler tarafından ve ne amaçla kullanıldığının kayıt altına alınmasıdır. Alınan kayıtlar sayesinde kullanıcı tarafından toplu kullanıma sunulan internet hizmeti üzerinden işlenen suçlar ya da yasa dışı işlemler kolayca bulunabilecektir. Bu yüzden kurumlar tarafından tutulan kayıtların tutarlılığı, ayrıntıları, kullanılan süre bilgileri (başlangıç ve bitiş), sonradan değiştirilmemesi için zaman damgası (HASH) ile ‌muhafaza edilmesi ve bu kayıtların geriye dönük olarak 1 yıl süre ile saklanması büyük önem arz etmektedir. Kurum tarafından yapılacak bu ‌loglama yani kayıt altına alma işlemi sayesinde; ‌siber suçların ve yasalara aykırı içeriklerin önüne geçilmesi, bu tür işlemlerin kimler tarafından, nereden ve hangi zaman aralıklarında gerçekleştirildiğinin tespiti ve takibi kolay bir şekilde yapılabilmektedir.

5651 Sayılı Kanun ‌Log (Kayıt) Tutma Süresi

Resmi Gazetede yayınlanan kanun uyarınca kurumların ve işletmelerin yapılan işlemleri kayıt altında tutma süreleri 1 yıl olarak belirtilmiştir. Tutulan bu kayıt dosyaları son bir yılı kapsayacak şekilde ve günlük olarak saklanacaktır. Günlük tutulacak dosyaların içeriğinde kayıt altına alınması gerekenler ve ayrıntıları ilgili kanun maddelerinde ve yine aynı kanunun yönetmeliklerinde açıkça belirtilmiştir.

5651 Sayılı Kanuna Aykırı Hareketin Cezası

5651 Sayılı Kanunda açıkça belirtilen ve yasanın gerekliliklerini yerine getirmeyen işletme ve kuruluşlar için maddi ve idari para cezaları bulunmaktadır. Yasa gereği olarak işletmeler log tutma ve sundukları hizmetin kimler tarafından hangi zaman dilimlerinde kullanıldığını geçmişe dönük olarak belgeleyebilmek zorundadırlar, yasanın tümüne ya da bir kısmına uyulmadığı taktirde maddi ve idari çeşitli yaptırımlarla karşılaşılabilir. Verilebilecek ceza yapılan aykırılığın ya da kanunun içeriklerinden ne kadarının yerine getirilip ne kadarının kanuna uygun yapıldığına göre değişmekle birlikte verilebilecek para cezası kişilere 15.000, servis sağlayıcılara da 100.000 TL gibi bir tutara ulaşabilmektedir. Para cezasının yanı sıra hizmet durdurma ya da geçici süreyle iş yerinin faaliyetlerinin durdurulması şeklinde de olabilir. Bu yüzden yasalara uyumluluk konusunda kuruluşların azami ölçüde dikkatli olmaları gereklidir.

5651 Sayılı Kanun Uyarınca Şirketlerin Yükümlülükleri

24/10/2007 tarihli 5651 Sayılı Kanun'a göre erişim sağlayıcıların temel yükümlülükleri şunlardır;

Madde ‌15/1-a'ya göre erişim sağlayıcı Başkanlıkça haberdar edilmesi halinde herhangi bir kullanıcısının yayınladığı hukuka aykırı içeriğe erişimi, teknik olarak engelleme imkanı bulunduğu ölçüde engellemekle yükümlüdür.
Madde ‌15/1-b'ye göre erişim sağlayıcı trafik bilgisini bir yıl saklamakla, bu bilgilerin doğruluğunu, bütünlüğünü oluşan verilerin dosya bütünlük değerlerini zaman damgası ile birlikte muhafaza etmek ve gizliliğini temin etmekle; yapacağı trafik izlemesinde Başkanlığa gerekli yardım ve desteği sağlamakla; faaliyet belgesinde yer alan Başkanlığın uygun gördüğü bilgileri talep edildiğinde bildirmekle, ticari amaçla internet toplu kullanım sağlayıcılar için belirli bir ‌IP ‌bloğundan sabit ‌IP adres planlaması yapmakla ve bu bloktan ‌IP adresi vermekle yükümlü tutulmaktadır.
Madde ‌15/1-c'ye göre erişim sağlayıcı, faaliyetine son vereceği tarihten en az üç ay önce, durumu Kuruma, içerik sağlayıcılarına ve müşterilerine bildirmek ve kuruma bildirilen kapanma tarihinden geriye doğru bir yıllık süredeki trafik bilgilerine ilişkin bütün kayıtları metin dosyası olarak, ‌log formatlarını açıklamalarıyla birlikte, abone kütük bilgilerini Başkanlığa ‌CD, ‌DVD gibi optik medya ortamında teslim etmek zorundadır.
Madde ‌15/1-ç'ye göre erişim sağlayıcı, faaliyete başlamasından itibaren her ay düzenli olarak, her erişim yöntemine ilişkin kullanacağı erişim numaralarını ve toptan hizmet verdiği abonelere ilişkin bilgileri Başkanlığa göndermekle yükümlüdür.
Madde ‌15/1-d, erişim sağlayıcıları Başkanlık ile aralarındaki bağlantıdan erişimi engellenecek adreslere ilişkin gönderilecek bilgileri kendi sistemlerinde derhal uygulanabilmesi için, gerekli olan donanım ve yazılımı kurarak lazım olan düzenlemeleri yapmakla yükümlü kılar.
Madde 15/2 gereğince erişim sağlayıcı, verdiği hizmeti kullananlara ilişkin bilgilerin başkaları tarafından elde edilmesini ilgili mevzuatta belirlenen esas ve usullere uygun olarak engellemelidir.