İş Zekası (Business Information)

İş Zekası ya da ingilizce olarak söylersek Business Intelligence, orta ve büyük ölçekli kurumları kullandığı ana sistemlerdendir. Değişik yazılım şirketleri tarafından piyasada olan Business Intellegence ürünler mevcuttur. Bunların en bilinenleri SAP’nin Business Objects’i, IBM’in Cognos’u, Oracle’ın Hyperion’ı, Microsoft’un SQL Reporting Serves’ı, QlikView ve SAS’tır. Bunların dışında daha onlarca firma var. BI ürünlerinin 2010 yılı tahmini satış miktarı 10,5 milyar dolar. Bu bilgi ile yazılım firmalarının BI ürünlerine neden yatırım yaptığını anlayabiliyoruz.

Peki kurumların bu ürünleri kullanmasının nedeni nedir?
Bunun sadece tek bir nedeni var o da kurumların kararlar almasında yardımcı olmasıdır. Bu kararlar maliyetlerin azalması, fırsatların fark edilmesi, sorunların çözülmesi, verimliliğin arttırılması vs. gibi konularda olabilir. Bu başlıklar istenildiği kadar arttırılabilir. Altı çizilmesi gereken nokta üst yönetimin anlık olarak karar almasını destekleyen bir sistem vaad edilmekte. Bu vaad düşünüldüğü zaman gerçekten çok büyük ancak uygulaması o kadar kolay olmamakta...

BI ürünleri çok büyük verileri kullanarak geçmiş, şu anki ya da tahmini gelecek ile ilgili analizlerin yapar. Bunu yaparken nasıl bir analiz yapılacağı daha önceden sistemde tanımlanır, ilgi veri kaynaklarından BI sistemine ham veriler çekilir daha sonra raporlanarak bu veriler bilgi şekline dönüşür. Bu bilgileri kullanarak da yukarıda söz ettiğim stratejik, taktiksel ya da operasyonel olarak hızlı karar almaya yardımcı olur. Şimdi bu paragrafı okuduktan sonra 1 sn durun ve ne demek istediğimi düşünün ve aklına bir şey gelmiyorsa paragrafın başına dönüp ve tekrar okuyun. Çünkü İş Zekası bu demek.

Peki hangi ne tür şirketler İş Zekası sistemi kullanılırlar. Bunun cevabı çok fazla işlemsel verileri olan şirketlerin tümü bu sistemi kullanabilirler. Örneğin perakende sektöründe çok fazla satış işlemi yapıyor ve buna bağlı mali işlemler doğal olarak yapılıyor. Belki ayda milyonlarca fatura kesiliyor. Bunların analizinin yapılabilmesi için BI sistemine gibi önceden modellenmiş ve çok büyük verilerle hızlı şekilde analiz edilmesini sağlayacak bir sisteme ihtiyaç duyulmaktadır.

İş zekasının teknik olarak ne olduğunun anlatılması ise ayrı bir yazı konusu. Öncelikle bazı kavramların anlaşılması gerekir.

Örneğin fact table, star schema nedir?
Dimension, characteristic, key figures, aggregation, OLAP, ELT vs. gibi kavramların anlaşılması gerekir. Bu kavramlar anlaşılmadan BI’ın teknik olarak ne olduğu anlaşılamaz.

Kısaca İş Zekasını şöyle özetleyebiliriz...

İşletmelerin hedeflerini gerçekleştirmeye yönelik stratejilerinin başarısını arttırmak ve daha hızlı ve karar almaları için gereken veri toplama, depolama, analiz, kolay erişim, planlama ve strateji belirleme aşamalarını olanaklı kılan uygulama ve teknolojilerin bütünüdür.

BI'nın Temel Bileşenleri

• Veri Veri ambarı (BW) kurulumu,
• Veri toplama, depolama
• Detaylı sorgulama
• Rapor ve analizler
• Karar destek
• Veri madenciliği
• Analitik Müşteri İlişkileri Yönetimi